“Üç yıldır size sorduğumuz basit bir soruyu cevaplayamamanıza şaşırdık: Aşırı zenginliği ne zaman vergilendireceksiniz?”
Bu soru, Davos’taki Dünya Ekonomik Forumu kapsamında hayata geçirilen “Daha fazla ödemekten gurur duyun” çevrimiçi kampanyasının katılımcılarını ilgilendiriyor. Aktivistler, forum sırasında organizatörlere dünya çapındaki aşırı zenginler için daha yüksek vergi talep eden açık bir mektup gönderdiler.
Kampanyaya katılanlar aslında dünyanın en zengin insanları arasında yer alıyor. Farklı ülkelerden 260 milyarder ve milyoner, küresel toplumsal eşitsizliğin artmaya devam ettiği gerçeğini protesto etmek için güçlerini birleştiriyor. Taleplerinin radikal değil, “normale dönüş” olduğunu vurgulayan “zengin” aktivistler, “Böylece aşırı ve verimsiz zenginlik, demokratik geleceğimiz için bir yatırıma dönüştürülebilir” tezini savunuyorlar.
Bu dilekçeyi imzalayanlar arasında Valerie Rockefeller, Abigail Disney ve Alman kimya şirketi BASF’ı kuran ailenin varisi Avusturyalı Marlene Engelhorn da yer alıyor. Hepsi milyonlarca dolarlık servetlerinin çoğunu hiç çalışmadan miras aldılar. Bunun da haksızlık olduğunu düşünüyorlar.
Avusturya’da veraset vergisinin olmayışını eleştiren Engelhorn, servetinin 25 milyon avroyu topluma “yeniden dağıtma” girişimiyle öne çıkan bir isim. Bu paranın “kamu yararına” nasıl kullanılacağına karar vermek için bir “yurttaş konseyi” oluşturuluyor. Engelhorn, bu kurulun kararlarına hiçbir şekilde müdahil olmayacağını açıkladı.
Zenginler daha da zenginleşiyor
Zengin ve fakir arasındaki uçurum dünya çapında artıyor. 2022 Dünya Eşitsizlik Raporu’nun verilerine göre, 1990’ların ortalarından bu yana biriken tüm özel servetin üçte birinden fazlası, hâlihazırda insanlığın en zengin yüzde birlik kesimine ait olanlara gitti. Öte yandan bu paranın yalnızca yüzde ikisi dünya nüfusunun yarısının, yani en yoksul dört milyar insanın payına düştü. 2020 yılındaki Kovid salgını sonrasında milyarderlerin sahip olduğu küresel servetin payı daha da arttı.
ABD Senatörü Elizabeth Warren Fotoğraf: Charles Krupa/AP Fotoğraf/resim ittifakı
Uluslararası alanda büyük servetlerden daha fazla vergi toplamak için daha önce de bazı girişimlerde bulunulmuştu. Bunun yakın tarihli bir örneği, ABD Senatörü Elizabeth Warren’ın 2019 Başkanlık kampanyasında 50 milyon dolar veya daha fazla varlığa servet vergisi uygulama önerisiydi.
Yüksek vergiler için yüksek engeller
Ancak bu önerileri hayata geçirmek o kadar da kolay değil. Berlin’deki Alman Ekonomik Araştırma Enstitüsü’nde (DIW) vergi uzmanı Stefan Bach şunları söyledi: “Davos’taki açık mektubun imzacıları çoğunlukla iş dünyasında aktif sorumluluk almayan ve büyük servetlerden rahatsız olan mirasçılardır. Kazanamadılar. Bu nedenle kampanyaları münferit bir protesto değil.” “Bunun ötesine geçilemez” diyor.
Süper zenginlerin büyük çoğunluğu bu tür kampanyalar karşısında sessiz kalıyor. Aslında lobicilik faaliyetleri sayesinde çoğu zaman üst düzey siyasi bağlantılara sahip olan girişimcilerin çoğu bu tür planlara direniyor.
Bach, “Büyük servetlerin çoğu kurumsal yatırımların bir parçasıdır” diyor.
“Girişimciler için daha düşük vergiler, onları yatırım yapmaya ve iş yaratmaya teşvik etmelidir. Daha yüksek vergiler, bu yatırımları ve işleri tehlikeye atabilir.”
Ulusal girişimlerin şansı yok mu?
Büyük servetlerin vergilendirilmesi konusunda bir ülkenin tek başına hareket etmesinin mantıklı olmadığını belirten Bach, “Büyük küresel şirketler ve olağanüstü zenginler, uluslararası vergi hukukunun şekillenmesinde aktif rol oynuyor. Milyarderler üretim tesislerini ve konutlarını başka ülkelere taşıyor. nispeten daha az vergi ödenen yabancı ülkeler.” “Çok büyük avantajlar elde ediyorlar. Böylelikle vergi yükü de Almanya’da faaliyet gösteren kahraman küçük ve orta ölçekli işletmelerin sırtına biniyor. Bu durumda hiçbir kazanç kalmıyor.”
Dünyanın en zengin insanları arasında yer alan Elon Musk da düşük vergi ödediği için eleştirilenler arasında yer alıyor. Fotoğraf: Leon Neal/AP Fotoğraf/resim ittifakı
Büyük şirketlerin vergi kaçırmasının önüne geçmek amacıyla 2021 yılında bazı başarılı adımlar atıldı. Küresel ekonomik üretimin yüzde 90’ını oluşturan 130’dan fazla ülke, şirketler için minimum yüzde 15’lik bir vergi oranı üzerinde anlaşmaya vardı. Bu durumda büyük uluslararası şirketlerin vergi oranlarının daha düşük olduğu ülkelere taşınmasının engellenmesi amaçlanıyor. Geçen yıl, bazı Avrupalı parlamenterler yüksek özel varlıklara yönelik küresel asgari vergiye ilişkin benzer bir öneri ortaya koymuştu.
Ancak Stefan Bach bunun yakın gelecekte gerçekleşeceğini düşünmüyor. Ona göre bunun en önemli nedenlerinden biri Avrupa’da sağ partilerin önlenemeyen yükselişi:
“Sol partiler artık neredeyse hiçbir ülkede iktidarda değil. Vergi politikası söz konusu olduğunda muhafazakar veya liberal partilerin de desteğine sahip olmanız gerekiyor. Ancak bu partiler doğası gereği iş dostu olma eğilimindedir. Almanya’da yakın gelecekte vergilendirmede değişiklik olmayacak Memleketler “Bu tür düzenlemeleri uluslararası alanda koordine etmek çok daha zor.”
DW Türkçe’ye sansür olmadan nasıl erişebilirim?
